رقم های یونجه موجود در ایران و ویژگی آنها
رقم های یونجه موجود در ایران شامل ارقام خارجی و یا محلی است. ارقام یونجه محلی در مقایسه با رقم های اصلاح شده خارجی در دو سال اول کشت عملکرد متوسطی دارند، ولی برای سال های بعد میزان محصول این رقم ها بیشتر و مطمئن تر است. برای انتخاب از رقم های محلی یونجه بایستی به وضع جغرافیایی محل رشد گیاه توجه کر د. به عنوان مثال چنانچه رقم های یونجه متحمل به سرما مورد نظر باشد، بایستی از یونجه های بومی مناطق سردسیر (مانند قره یونجه و یونجه همدانی ) که به احتمال قوی دارای عامل های وراثتی تحمل به سرما هستند استفاده کرد. رقم های یونجه موجود در ایران بر حسب نام ناحیه ای که در آنجا کشت می شود نامگذاری شده اند.
یونجه همدانی
مشخصه بارز یونجه همدانی رشد و نمو در مناطق سرد و مقاومت زیاد به سرمای زمستان است. یونجه همدانی نسبت به یونجه رنجر که در گذشته برای کشت در مناطق سرد سیر توصیه می شد برتری های زیادی دارد. یونجه همدانی رشد نسبی داشته و سالیانه بیش از 5 - 4چین بیشتر تولید نمی کند. یونجه همدانی دارای ساقه های بلند خشبی با شاخ و برگ به نسبت کم و بلندای بوته های آن به طور میانگین تا 85 سانتی متر می رسد و دارای برگ های متمایل به بنفش می باشد. یونجه همدانی به آب نیاز فراوانی دارد و هر 10- 8 روز بایستی آبیاری شود. بیشینه عملکرد این رقم در زمان ظاهر شدن گل هاست. دانه های آن کوچک و درازای آنها در حدود یک تا 2/1 میلیمتر است.
یونجه یزدی
مشخصه بارز یونجه یزدی کیفیت و عملکرد بالای آن است. این رقم خاص مناطق معتدله بوده که می توان آن را در مناطق به نسبت گرم و خشک نیز کشت کرد. بلندای بوته در این یونجه 60 -50 سانتی متر بوده ولی دارای شاخ و برگ به نسبت زیاد و برگ های بزرگتر است. برگ ها از رقم همدانی بازتر بوده و میزان کرک در یونجه یزدی بیشتر از یونجه همدانی است. به علت گرم و خشک بودن منطقه، ساقه های آن قویتر و ضخیمتر از یونجه همدانی است
یونجه بغدادی
یونجه بغدادی از عراق وارد ایران شده و بلند ای بوته آن در حدود 100 سانتی متر است . برگ های آن بزرگ بوده و پوشیده از کرک و نیاز آبی آن بالاست. یونجه بغدادی ویژه مناطق گرمسیری بوده به همین خاطر در نواحی جنوبی ایران و استان خوزستان کشت می شود. از ویژگی های بارز این یونجه مقاومت به گرماست به طوریکه در شرایطی مانند استان خوزستان بدون رکود در سرتاسر سال رشد می کند. یونجه بغدادی به طور میانگین سالیانه 10 چین در مناطقی مانند استان خوزستان تولید می کند.
یونجه بمی
یونجه بمی مانند یونجه بغدادی ویژه مناطق حاره ای یا گرم است. بلندای متوسطی در حدود 65-60 سانتیمتر داشته و برگ های به نسبت بزرگی دارد. یونجه بمی نیز سالیانه می تواند تا بیش از 10 چین تولید کند. مقاومت یونجه بمی در برابر گرما و خشکی بیشتر از یونجه یزدی است. بذر یونجه بمی از یزدی بزرگتر است. یونجه بمی برای کاشت در مناطق جیرفت و خوزستان و بم مناسب می باشد. یونجه بمی نیز مانند رقم یزدی به یونجه هفت چین معروف است.
قره یونجه
مرکز تنوع اصلی آن منطقه آذربایجان است. در برابر سرما متحمل است و برای کشت به صورت یونجه یکساله و حتی دیم در مناطق سرد، به ویژه آذربایجان مناسب است . اکوتیپ های پرشماری از قره یونجه وجود دارد که می توان به اکوتیپ های اردوباد، بافتان و خواجه اشاره کرد. در بین اکوتیپ های قره یونجه تنوع بسیار ارزشمندی وجود دارد .
اکوتیپ هایی از این رقم برای تحمل شرایط تنش شوری و همچنین سرمای زمستانه وجود دارد. میانگین بلندا در قره یونجه در حدود 75 سانتی متر است و حدود 10 الی 11 گره در طول ساقه اصلی وجود دارد. شکل برگچه ها از نوع قلب وارونه یا "Obaordate "بوده و پیچش غلاف های این رقم از نوع چپگرد است.
یونجه نیک شهری
بلندای بوته بین 100 تا 110 سانتی متر است. برگ ها پهن و بزرگ بوده، مقاومت آن در برابر گرما بیش از دیگر ارقام ایرانی است و تا دمای حدود 50 درجه سلسیوس را بخوبی تحمل می کند. نیاز آبی و غذایی بالایی دارد و عملکرد آن در شرایط خوب زراعی در سال، تولید 35 تا 40 تن علوفه خشک است.
بطور خلاصه در مورد یونجه می توان گفت:
رقم های یونجه موجود در ایران شامل رقم های خارجی و یا محلی است.
رقم های یونجه محلی در مقایسه با رقم های اصلاح شده خارجی، مطمئن تر هستند.
برای انتخاب رقم های محلی یونجه بایستی به وضع جغرافیایی محل اصلی رشد آن رقم توجه نمود.
قره یونجه و یونجه همدانی از معروف ترین ارقام ایرانی هستند.
یونجه بمی مانند یونجه بغدادی ویژه مناطق حاره ای یا گرم است.
در بین اکوتیپ های قره یونجه تنوع بسیار ارزشمندی وجود دارد. اکوتیپ هایی از قره یونجه برای تحمل شرایط تنش شوری و همچنین سرمای زمستانه وجود دارد.