پیوند و اهداف پیوند
پیوند عبارتست از نشاندن قسمتی از یک گیاه بر روی گیاه دیگر و زندگی مشترک آنها.(معنی لغوی)
این بدین معنی است که طی آن قسمتی از یک گیاه را روی گیاه دیگر طوری قرار می دهند که آن دو پس از مدتی با یکدیگر جوش می خورند، به طوری که گیاه حاصل از اتحاد آنها می تواند به صورت یک گیاه مستقل به رشد و نمو خود ادامه دهد.
برخی از پژوهشگران پیوند زدن را فن خاصی می‌دانند که طی آن بخشی از یک گیاه با قسمتی از گیاه تعویض می‌شود تا با ایجاد تکیه گاه مناسب شرایط تغذیه و رشد گیاه جدید فراهم شود. برخی دیگر پیوند را انتقال بخشی از یک گیاه روی قسمتی از گیاه دیگر با هدف گیاه افزایی یا برای عادت دادن گیاه جدید به شرایط محیطی ویژه تعریف می‌کنند.
بخشی که قسمت بالایی گیاه را تشکیل می دهد به نام پیوندک و بخش پایینی را به اصطلاح ریشه یا پایه می نامند. پیوندک به اندامی گفته می شود که از درخت مادری و مورد نظر انتخاب نماییم ومعمولاً قسمت هوایی را تشکیل می دهد. پایه درختی است که در جای اصلی قرار گرفته و پیوندک را روی آن به طرق مختلف قرار می دهیم و رشد گیاه را شامل می‌شود. بدون تردید هر قدر این دو قسمت از نظر صفات ژنتیکی مشابه و از لحاظ گیاه شناسی دارای خویشاوندی نزدیکتری باشد به همان نسبت جوش خوردن بافتها در محل پیوند آسانتر و پایداری پیوند مطمئن‌تر است.
تاریخچه پیوند
فن پیوند زدن یا به عبارت دیگر هنر پیوند زدن منحصراً مربوط به عصر جدید و دوره کنونی نیست بلکه قدمتی طولانی دارد شواهد نشان می دهد که در حدود 4یا 5 قرن قبل از میلاد مسیح ، ازدیاد پاره ای از درختان از طریق پیوند صورت گرفته است مدارکی وجود دارد که پیوند در بین چینی ها از هزار سال قبل میلاد متداول بوده است . در زمان امپراطوری روم و همچنین یونان باستان نیز این فن مرسوم بوده است به طوری که در بین نوشته های ارسطو موضوع پیوند به چشم می خورد.
در طی قرون سیزدهم تا شانزدهم میلادی علاقه به پیوند زدن گیاهان قوت گرفت و موجب شد تا تعداد زیادی از گیاهان از کشورهای خارجی و زیستگاههای اصلی به اروپا منتقل شوند. ناگریز گیاهان وارداتی را با روش پیوندزنی افزایش داده و نگهداری کردند. با این حال در این مقطع زمانی اهل فن هنوز از انواع پیوندها اطلاعات کامل نداشتند و همچنین چسب پیوند مناسبی را نمی شناختند و محل پیوند را با خاک رس و سرگین حیوانات می پوشاندند. در اواخر قرن هیجدهم ضمن آشنایی با نحوه جریان شیره گیاهی، اعمال برخی از پیوندها مانند پیوند مجاورتی ممکن گردید. در همین راستا طرح پیوند سه گیاه با یکدیگر ارائه شد. با گذشت زمان و پیشرفت علوم باغبانی مسائل مربوط به جوش خوردن و اتحاد بافتهای پایه بطور جدی بررسی شد. در طی قرن نوزدهم انجام روشهای مختلف پیوند در گیاهان بررسی شد و شخصی به نام لیبرتی هید بیلی در کتاب "خزانه" که در سال 1981 انتشار یافت ، روش های پیوند و پیوند جوانه ای و پیوند شاخه را که در آن زمان به طور معمول در آمریکا و اروپا به کار می رفت شرح دادند. روش هایی که امروزه به کار می روند با روش هایی که توسط بیلی شرح داده شده ،تفاوت چندانی ندارد.
اهداف پیوند
پیوند زدن درختان میوه اغلب با اهداف زیر صورت می گیرد:
برای ازیاد :
در گیاهانی که نمی توان آنها را به طریق قلمه، خوابانیدن و تقسیم ریشه ازدیاد نمود برای حفظ صفات ظاهری و باطنی یعنی ژنتیکی کوپیوند از پیوند استفاده می نماید به عبارت دیگر پیوند کردن تغییری در خواص ظاهری و یا باطنی پیوندک نمی دهد.
برای جوان سازی :
درختانی که اندام های هوایی انها از بین رفته و یا فرسوده شده اند ولی دارای قابلیت های بسیاری می باشند را می توان به وسیله پیوند جوان کرد.
قوی کردن گیاه :
درختانی که ریشه های آنها به علل مختلف (مقدار ریشه در آنها کم بوده و یا قادر به جذب شیره خام به اندازه کافی نمی باشند) قادر به استفاده کامل از مواد غذایی نیستند، با پیوند کردن شاخه ریشه داری به تنه آنها می توان به جذب مواد غذایی در آنها کمک کرد.
سازگاری با بستر :
عمل پیوند برای برخی از گیاهان که به بعضی از مناطق و خاک ها سازگار نمی باشند و رشد محدودی دارند لازم بوده ، مانند درخت بادام که در اراضی مرطوب نمی توانند رشد و نمو یابد، بنابراین آن را بر روی پایه دیگری که سازگاری فنی و تجاری دارد پیوند می نمایند، مانند پیوند بادام روی گوجه و یا رازقی را که در خاکهای آهکی نمو نمی یابد در این صورت آن را روی یاس معمولی که قادربه رشد و نمو در خاک آهکی می باشد پیوند می کنند.
ترمیم خسارت به تنه :
در زمستان بعضی از جانوران جونده مانند خرگوش پوست درختان را می جوند و با این عمل موجب خشک شدن درخت می گردند ،لذا می توان درخت را با عمل پیوند از مرگ حتمی نجات داد .
کنترل رشد رویشی و یا کوتاه کردن درختان :
در درختانی که روی ریشه خود ضعیف و یا زیادتر از حد معمول و لازم قوی می شوند باغبان با پیوند نمودن این نوع درختان روی پایه مناسب دیگر قدرت و یا ضعف قسمت هوایی درخت مورد عمل را بنابر میل خود تغییر می دهد. مانند پیوند درخت گلابی روی پایه به. درخت به طبعاً کوتاه و تقریباً درختچه است و ریشه آن نیز کم و سطحی می باشد. پیوند درخت گلابی روی درخت به از این ضعف و کمی ریشه استفاده نموده کوتاه و کم رشد می شود ولی در عوض دارای میوه شیرین تر و کمی مرغوب تر می گردد.
پیوند زدن درختان نر روی درختان ماده برای ایجاد پلی نایزر :
برای بعضی از درختان که دو پایه هستند، مانند پسته، که پایه نر و ماده از یکدیگر مجزا بوده و در روی دو درخت جدا قرار داردند، به نحوی که اگر تمام درختان پسته در باغی به تنهایی از درخت نر یا ماده تشکیل شده باشند آن باغ هیچگاه بهره نخواهد داد برای رفع این نقص می توان با پیوند یک شاخه یا جوانه نر روی پایه ماده، هر ساله مقدار گرده کافی برای بارورکردن گل های ماده به وجود آورد تا بهره برداری و باردهی مرتب و منظم گردد.
برای تسریع در عمل بهره برداری از محصول و بالا بردن میزان باردهی :
درختان تکثیر شده از روش جنسی برای رسیدن به دوره بلوغ ، زمان نسبتاً طولانی لازم دارند که از 6تا 10 سال متغییر است. ولی در درختان پایه بذری پیوند شده زمان باردهی اقتصادی 4 تا 7 سال به طول می کشد که تا حدود زیادی زمان انتظار برای باردهی کاهش می یابد.
برای تست رقم تیره های اصلاح شده :
پیوند نقش به سزایی در رسیدن سریع به جواب دارد.
افزایش باردهی :
با رعایت سازگاری پیوند و پایه می توان باعث افزایش محصول شد.
برای جلوگیری از نامرغوبی میوه :
معمولاً تکثیر مکرر گیاهی در مدت طولانی با بذر توانایی گیاه را از بین برده و محصول نامرغوبی جایگزین میوه یا گل مرغوب آن می گردد و این خاصیت در اصطلاح علمی انحطاط یا دژنرسانس نام دارد .
کاهش پاجوش دهی :
بعضی از درختان تولید پاجوش فراوان می کنند. پاجوش زیاد باعث ضعف درخت می شود و قطع و بر طرف کردن آنها نیز دشوار و مستلزم مراقبت دائمی و هزینه می باشد. مانند انواع یاس درختی و پاره ای از گل های سرخ و نسترن برای رفع این زحمت اغلب گل یا میوه مطلوب را روی پایه ای که طبیعتاً پاجوش نمی دهد پیوند می نمایند.
اغلب مشاهده می شود که درختی با دارا بودن تمام شرایط لازم برای میوه دادن مانند سن بلوغ قدرت کافی و عدم شاخ و برگ زیاد معهذا میوه نمی دهد، علت این امر هنوز کاملا روشن نیست ولی تجربه نشان داده است که هر گاه چند جوانه از درخت همجنس روی یکی از شاخه های آن پیوند کنند درخت مورد عمل در سالهای بعد مرتباً میوه خواهد داد.
تربیت دلخواه :
برای بدست آوردن شکل های ویژهای از رشد ، می توان از پیوند استفاده کرد. مثلاً برای تولید گل سرخ پا بلند و توت و بید مجنون به فرم های مورد نظر، روی آن رقم مورد نظر را پیوند می زنند. یا کاکتوسها را برای بدست آوردن شکل های غیر معمول و زیبا روی هم پیوند می زنند.
مشخصاتتان را وارد کنید 