هرس، تربیت و اصلاح درخت انار
هرس یا تربیت درخت انار به کلیه عملیات حذف سرشاخه ها، پاجوش ها، نر ک ها وشاخه های خشک و اضافی به منظور شکل دادن، افزایش کمیت و کیفیت تولید و ایجاد تعادل بین قسمت های هوایی درخت و ریشه اطلاق می گردد. انجام هرس درختان به منظور تولید و حفظ شاخه های میوه دهنده، افزایش نفوذ نور خورشید به مرکز درخت، کمک به رشد گیاه و تولید میوه با توجه به فواصل و فضای درخت، ایجاد توازن بین تاج و ریشه درخت، حذف شاخه های پا یینی در تماس با خاک انجام می شود. هرس در تربیت درختان و نگهداری انارستان اهمیت زیادی دارد؛ زیرا درخت انار، پاچوش های فراوان تولید می کند که اگر هرس نشود، درخت ها و بوته های پرپشت و انبوهی باغ را فرا می گیرد، بدون اینکه بهره ای عاید باغدار گردد.
در هرس درختان انار رعایت موارد زیر ضروری است :
در هنگام هرس درختان انار باید دقت نمود تا شاخه های بارده به طور نرمال در سطح جانبی تاج درخت توزیع شود. این کار باعث می شود تا میوه ها ضمن استفاده از نور و هوای مناسب و کافی، از مواد غذایی یکنواخت در اطراف تاج نیز استفاده کنند. مسئله مهم دیگر در هرس درختان انار، شناخت شاخه های بارده و محل ظهور جوانه ی گل می باشد.
گل ها روی شاخه های یک ساله و شاخه های چند ساله موسوم به اسپور که 3 یا 4 سال متوالی گل تولید می کنند، تشکیل می شوند؛ پس حفظ اسپورها و شاخه های سال جاری به منظور باروری درخت در سال آینده بسیار مهم است. هرس مناسب در کیفیت و کمیت محصول و همچنین باردهی زودتر درختان جوان موثر است.
معایب عدم انجام هرس انارستان به ویژه با غ های قدیمی و با مدیریت نادرست عبارتند از:
- پاجوش های فراوانی تولید می گردد.
- کل باغ را درختان بلند و انبوه، فرا خواهند گرفت و بین ردیف ها در اثر همپوشانی آنها در قسمت بالای درخت، منظره ی تونل مانند پیدا می کند.
- بهره ای از باغ عاید باغدار نمی شود.
- محل مناسبی برای تکثیر آفت ها از جمله شته ی انار ایجاد می شود.
- نسبت چوب به برگ ( اندام فتوسنتز کننده ) در درختان هرس نشده افزایش می یابد.
- هزینه های کارگری و قیمت تمام شده ی محصول افزایش می یابد.
تربیت و هرس درخت انار در طول عمر هر درخت، شامل کلیه ی عملیات زیر می باشد که در دو بخش هرس فرم و هرس باروری انجام می شود:
1- سربرداری
2- محدودکردن تعداد تنه ها به 4- 1 تنه
3- حذف شاخه های پایینی، خشک و اضافی
4- حذف نرک ها، پاجوش ها و تنه جوش ها
5- ایجاد تعادل بین قسمت های هوایی درخت و ریشه
سربرداری درختان انار
هر چند روش سربرداری انار متناسب با سن درخت و الگوی کشت متفاوت است، ولی در هرس زمستانه باید این نکته را مدنظر داشت که ارتفاعی مناسب با سن را برای درخت انتخاب و براساس آن الگو، درخت را فرم دهی نمود.
سربرداری درختان انار به دو روش سربرداری جزئی ( هرس سبک ) و سربرداری کامل ( هرس سنگین ) انجام می شود.
در روش سربرداری جزئی ( هرس سبک )، نوک و یا بخش انتهایی شاخه های کهنه و ناسالم قطع می شوند. اینکار موجبات رشد جوانه های تازه و جدید را در زیر محل برش فراهم آورده و با گذشت زمان، می تواند سبب رشد انبوه و پُر پشتی شاخه های درخت انار شود.
در سربرداری کامل ( هرس سنگین)، شاخه هایی که از نظر فرم و اندازه نامطلوب بوده، رشد نامتناسب دارند و با درخت زاویه ای نامناسب تشکیل داده اند، کاملاًً از تنه جدا می شوند. از مزایای شیوه سربرداری کامل، می توان به تقویت و بزر گتر شدن اندازه درخت از نظر حجمی و کاهش ارتفاع درخت انار اشاره داشت.
ناگفته نماند که برای سربرداری درختان انار، اغلب از ترکیب دو روش یاد شده در بالا بهره می برند.
مزایای سربرداری شاخه های درخت انار
- کاهش هزینه های اضافی در امر نگهداری و تغذیه درخت انار
- حفظ آراستگی و فرم ایده آل، برای داشتن درختی زیبا، متناسب و بارده
- حفظ سلامت و افزایش طول عمر درخت انار
- دستیابی به تهویه و نورگیری ایده آل و در نتیجه، کاهش بیماری، افزایش باردهی و بهبود کیفیت میوه تولیدی
- حفظ تناسب حجمیِ مابین ریشه، شاخه ها و برگ ها، به دلیل ایجاد تعادل منطقی در ساختار فیزیکی و فرم درخت انار
- حذف شاخه های کم بارده و مزاحم درخت انار
- کنترل ارتفاع و جلوگیری از رشد بی رویه درخت انار
- راحتی در امر برداشت میوه
- جلوگیری از رشد ارتفاعی درخت انار؛ که نه تنها نقشی در افزایش باردهی درخت ندارد، بلکه موجب کاهش باردهی و همچنین تولید انارهای کم آب و آفتاب سوخته می شود.