تغذیه طبیعی زنبور عسل
1- شهد
شهد یا نکتار، شربت رقیقی است که به وسیله سلول های مخصوصی به نام سلول های شهدزا ترشح می شود، این سلول ها در قاعده گلبرگ ها قرار گرفته ولی ممکن است در سایر قسمت های گیاه حتی در روی دمبرگ و برگ گیاهان نیز وجود داشته باشد. در صورت اخیر، آن را سلول های شهدزای خارج از گل می نامند. برای ترشح شهد سلول های شهدزا باید آب فراوانی جذب و آن را همراه با مواد قندی و سایر ترکیبات شهد از جدار نازک خود خارج کنند. شهد گیاهان پس از ترشح در اثر تبخیر غلیظ شده و به علت اختلاف فشار اسمزی که با مایع داخلی سلول های شهدزا پیدا کند، ترشح بیشتر شهد را باعث می شود.
عوامل مؤثر در ترشح شهد
نوع گیاه: تولید شهد در گیاهان متفاوت است. به طورکلی اکثر گیاهان زینتی به خصوص آنها که پُرپَر هستند، مانند: رُز، کوکب، داودی و... از نظر ترشح شهد خیلی فقیر هستند. گلهای سیب زمینی، گوجه فرنگی، چغندرقند و عده دیگر از محصولات زراعتی برای تهیه شهد کمتر مورد استفاده زنبور عسل قرار می گیرند. برعکس گیاهانی مانند : اسپرس، یونجه، انواع شبدر، پنبه، شکوفه بعضی از گیاهان مانند: آویشن، کاکوتی، انواع تمشک، سماق، زیزفون، کنگر وحشی از منابع با ارزش شهد هستند.
نوع و رطوبت خاک: هر قدر رطوبت خاک بیشتر باشد، گیاهان شاداب تر هستند و آب کافی در اختیار سلول های شهدزا قرار دارد. کمبود رطوبت و خشکی خاک، مانع ترشح شهد می شود. به همین دلیل یک بارندگی شبانه در فصل عسل که متعاقب آن روز گرم و آفتابی باشد، ترشح شهد را به شدت زیاد می کند .
سقوط ناگهانی درجه حرارت: در بهار و تابستان حتی اگر همراه با بارندگی باشد، ترشح شهد گل را متوقف می کند. در مراتع و نقاط کوهستانی گاهی گیاهان گلدار وحشی زیاد دیده می شوند، ولی پایین بودن درجه حرارت که اغلب به دنبال یک بارندگی صورت می گیرد، اگر به مدت چند روز ادامه یابد، موجب تلفات شدید در زنبور عسل دراثر بی غذایی می شود. زیرا در درجه حرارت پایین تبدیل نشاسته به قند به کندی صورت می گیرد.
بادهای تند و گرم: نیز موجب تبخیر شدید در سلول های گیاهی می شود و شدت ترشح شهد را کم می کند .
نور : در هوای مه آلود ترشح شهد کم شده و به عکس در مجاورت نور کافی به خصوص متعاقب یک بارندگی و هوای نسبتاً گرم ترشح شهد چندین برابر می شود.
2- گرده
بقای جمعیت کندو زنبور عسل به خصوص در هنگام تولید نسل بستگی به میزان گرده ای دارد که در دسترس آنهاست. اگرچه در موارد خاص زنبورهای عسل می توانند بدون استفاده از گرده نوزادان خود را پرورش دهند ولی در این حالت تعداد نوزادان پرورش یافته ناچیز و به قیمت زندگی زنبورهای عسل پرستار تمام می شود. گرده ی گل برای زنبورهای عسل به خصوص نوزادان آنها منبع مواد سفیده ای ( پروتئین )، چربی و نشاسته بوده و حاوی مقدار کافی ویتامین و مواد حیاتی دیگر است. یک کندو به طور متوسط سالانه در حدود 35 کیلوگرم گرده جمع آوری و مصرف می کند.
مکانیسم جمع آوری گرده توسط زنبور عسل
ابتدا زنبور عسل خود را روی پرچم می کشاند با آرواره های خود بساک ها را فشرده می کند و با زبان خیس کرده تا دانه های گرده خیس و چسبناک شوند. بدین ترتیب، مقادیری گرده به قطعات دهان، موهای سر و سایر قسمتهای بدن به خصوص زیر سینه و شکم می چسبد. موهای منشعبی که سطح بدن و اندام های مختلف زنبور عسل را پوشانیده برای چسبیدن و نگهداری گرده به وجود آمده اند. پس از آن که به ترتیب فوق مقداری گرده جمع آوری شد، زنبور شروع به پرس زدن و جمع کردن این گرده از سر و سایر قسمت های بدن و انتقال آن بر روی ساق پاهای عقبی می کند. این عمل ممکن است در زمانی صورت گیرد که حشره در محلی موقتاً استراحت می کند و یا این که اغلب در حال پرواز و هنگامی که در جست و جوی گل دیگری است. در هر حال دانه های گرده مرطوب از روی قطعات دهان و موهای سر توسط پاهای جلویی جمع آوری شده و پاهای میانی معمولاً گرده های آزادی را که روی موهای سینه و سطح زیرین شکم قرار دارند، جمع آوری می کند. در عین حال گرده هایی که توسط دو جفت پای جلویی جمع آوری شده به پاهای عقبی که در ثلث خلفی آن در قسمت داخل منطقه ای وجود دارد که مجهز به چند ردیف موهای ریز بوده و توده های گرده در آنجا جمع می شوند. این قسمت را اصطلاحاً سبد گرده می گویند. در عمل انتقال گرده بر روی سبد گرده بند اول پنجه پاهای سوم اهمیت بسیار دارد. در زنبور عسل های کارگر این بند نسبت به سایر بندها پهن تر و دارای ردیف های مشخص از موهای زبر و درشت است که شانه نامیده می شود. وقتی که توده گرده به ترتیب فوق جمع آوری شد، زنبور عسل کارگر با عجله به کندو باز می گردد و به محض رسیدن به علت گرسنگی از زنبور عسل های پرستار غذا می گیرند و یا این که از ذخیره عسل می خورند. در هر حال پس از لحظه ای زنبور آماده خالی کردن بار خود در داخل سلول های مربوطه است. برای این منظور معمولاً زنبورها سلول هایی را که بلافاصله بعد از سلول های پرورش نوزاد قرار دارند، برای ذخیره گرده انتخاب می کنند . این سلول ها اغلب به صورت نیم حلقه ای در اطراف منطقه نشو و نمای نوزادان در روی شان ها ملاحظه می شود. برای قراردادن توده های گرده جمع آوری شده، زنبور عسل کارگر لبه سلول را با پای جلویی خود نگاه داشته و بدنش را طوری خم می کند که انتهای شکم آن به لبه مقابل سلول برسد، در این حالت پاهای عقبی خود را به صورت آزاد در داخل سلول رها کرده و با پاهای میانی توده گرده را از روی ساق پا به داخل می زداید. فشردن گرده در داخل سلول و صاف کردن سطح آن بر عهده زنبور عسل های جوان است. این زنبورها به محض برخورد به توده فشرده نشده گرده در داخل سلول ها، سر خود را داخل سلول کرده و در حالی که آرواره ها را بسته اند، به کمک پیشانی و آرواره سطح آن را صاف می کنند. در ذخیره گرده زنبوران معمولاً مقداری شهد یا عسل با آن مخلوط می کنند. رنگ توده گرده در داخل سلول بعد از مدتی به علت رطوبت تیره ولی اسید لاکتیک حاصله مانع گندیدگی آن در مراحل بعدی می شود. تعداد دفعاتی که یک زنبور عسل کارگر در روز برای جمع آوری گرده از کندو خارج می شود، تابع نوع و شرایط رشد گیاه، درجه حرارت، سرعت باد و رطوبت نسبی و احتمالاً عوامل دیگر است.
مشخصاتتان را وارد کنید 